محمود فاضلی دینان 
، علی مصطفوی ، حنیف اوصیالقب ، محمد آزادبخت* ، مینا امینی ، علی داووی ، حسن نیکوکار ، علی جعفری ، احمدعلی عنایتی*
، علی مصطفوی ، حنیف اوصیالقب ، محمد آزادبخت* ، مینا امینی ، علی داووی ، حسن نیکوکار ، علی جعفری ، احمدعلی عنایتی*
دانشگاه علوم پزشکی مازندران
چکیده: (125 مشاهده)
مقدمه و هدف: حشره‌کش‌های شیمیایی مانند فسفید آلومینیوم به دلیل اثرات سوء بر سلامت انسان، محیط‌زیست و ایمنی مواد غذایی، چالش‌های بهداشتی متعددی ایجاد کرده‌اند. با توجه به ضرورت کاهش استفاده از این ترکیبات مضر و حرکت به‌سوی روش‌های ایمن و پایدار، این مطالعه به ارزیابی عصاره برخی از گیاهان دارویی به‌عنوان جایگزینی زیست‌سازگار برای استفاده در محیطهای انباری پرداخته است. در این مطالعه چهار گیاه پزشکی شامل تنباکو، اکالیپتوس، افسنتین و آنغوزه، که در منابع طب سنتی ایران به خواص ضدمیکروبی خود شناخته شده‌اند، مورد بررسی قرار گرفتند.
روش‌کار: عصاره‌های هیدروالکلی تنباکو، اکالیپتوس، آنغوزه و افسنتین با روش پرکولاسیون (اتانول 70%) از 500-1500 گرم پودر گیاه استخراج و با تقطیر در خلأ (40 درجه سلسیوس) تغلیظ شدند. ترکیبات فیتوشیمیایی با معرف‌های استاندارد شناسایی شدند. سرخرطومی‌های برنج به عنوان شاخص زیستی انتخاب و در انسکتاریوم پرورش یافتند. آزمایش‌های سمیت تماسی و دورکنندگی (روش مک‌دونالد، 1970) با 20 حشره بالغ در سه تکرار انجام شد.
یافته‌ها: مقادیر LC50 عصاره‌های گیاهان افسنتین، اکالیپتوس، تنباکو و آنغوزه به ترتیب برابر با 05/453 ، 59/470، 55/716 و 73/850 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر برآورد شد. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که عصاره اکالیپتوس با 33/98 درصد در مقایسه با عصاره آنغوزه، تنباکو و افسنتین به ترتیب با 66/96، 33/93 و 66/91 درصد بالاترین اثر کشندگی را علیه سرخرطوومی برنج دارد. همچنین در آزمایش دورکنندگی عصاره آنغوزه با 66/86 درصد در مقایسه با عصاره تنباکو، اکالیپتوس و افسنتین بهترتیب با 33/73 درصد، 33/63 درصد و 33/43 درصد بیشترین دورکنندگی را نشان داد.
نتیجه گیری: عصاره‌های گیاهی بررسی‌شده به دلیل اثربخشی بالا و عوارض زیست‌محیطی و بهداشتی کمتر، پتانسیل بالایی به‌عنوان جایگزین ایمن برای حشره‌کش‌های شیمیایی در کنترل آفات انباری دارند. این یافته‌ها می‌توانند گامی مؤثر در راستای کاهش مخاطرات بهداشتی و ارتقای ایمنی غذایی در جامعه باشند.
روش‌کار: عصاره‌های هیدروالکلی تنباکو، اکالیپتوس، آنغوزه و افسنتین با روش پرکولاسیون (اتانول 70%) از 500-1500 گرم پودر گیاه استخراج و با تقطیر در خلأ (40 درجه سلسیوس) تغلیظ شدند. ترکیبات فیتوشیمیایی با معرف‌های استاندارد شناسایی شدند. سرخرطومی‌های برنج به عنوان شاخص زیستی انتخاب و در انسکتاریوم پرورش یافتند. آزمایش‌های سمیت تماسی و دورکنندگی (روش مک‌دونالد، 1970) با 20 حشره بالغ در سه تکرار انجام شد.
یافته‌ها: مقادیر LC50 عصاره‌های گیاهان افسنتین، اکالیپتوس، تنباکو و آنغوزه به ترتیب برابر با 05/453 ، 59/470، 55/716 و 73/850 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر برآورد شد. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که عصاره اکالیپتوس با 33/98 درصد در مقایسه با عصاره آنغوزه، تنباکو و افسنتین به ترتیب با 66/96، 33/93 و 66/91 درصد بالاترین اثر کشندگی را علیه سرخرطوومی برنج دارد. همچنین در آزمایش دورکنندگی عصاره آنغوزه با 66/86 درصد در مقایسه با عصاره تنباکو، اکالیپتوس و افسنتین بهترتیب با 33/73 درصد، 33/63 درصد و 33/43 درصد بیشترین دورکنندگی را نشان داد.
نتیجه گیری: عصاره‌های گیاهی بررسی‌شده به دلیل اثربخشی بالا و عوارض زیست‌محیطی و بهداشتی کمتر، پتانسیل بالایی به‌عنوان جایگزین ایمن برای حشره‌کش‌های شیمیایی در کنترل آفات انباری دارند. این یافته‌ها می‌توانند گامی مؤثر در راستای کاهش مخاطرات بهداشتی و ارتقای ایمنی غذایی در جامعه باشند.
واژه‌های کلیدی: عصاره‌های گیاهی، حشره‌کش‌های شیمیایی، سلامت جامعه، اکالیپتوس، تنباکو، افسنتین، آنغوزه
نوع مطالعه: پژوهشي-کامل |
موضوع مقاله:
حشره شناسی پزشکی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |