آیین نامه اخلاق پژوهش در پژوهش‌های روانشناختی
| تاریخ ارسال: 1404/6/5 |
نشریه تحقیقات سلامت در جامعه وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مازندران، در راستای پایبندی به اصول اخلاق پژوهش، خود را متعهد می‌داند که در کلیه مطالعات روانشناختی به اصول اخلاقی انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) و آیین‌نامه اخلاق حرفه‌ای روان‌شناسان عمل نماید.
مقدمه
آیین‌نامه اخلاقی APA شامل یک مقدمه، پیش‌گفتار، پنج اصل کلی(A تا E ) و مجموعه‌ای از استانداردهای اخلاقی الزام‌آور است. اصول کلی، ارزش‌ها و آرمان‌های حرفه‌ای همچون نیکوکاری، مسئولیت‌پذیری، صداقت، عدالت و احترام به حقوق و کرامت انسانی را تبیین می‌کنند؛ در حالی‌که استانداردها، قواعد مشخص و لازم‌الاجرایی برای رفتار حرفه‌ای روان‌شناسان ارائه می‌دهند. این آیین‌نامه در تمامی زمینه‌های علمی، آموزشی و حرفه‌ای روان‌شناسان، از جمله پژوهش، درمان، آموزش، مشاوره، سیاست‌گذاری و خدمات عمومی، چه به صورت حضوری و چه در بسترهای الکترونیک، کاربرد دارد.
پیش‌گفتار
روان‌شناسان متعهدند که دانش علمی و حرفه‌ای در زمینه رفتار انسان را ارتقا دهند، به بهبود کیفیت زندگی افراد و جامعه یاری رسانند و از حقوق انسانی و مدنی پاسداری کنند. آنان در نقش‌های متنوعی مانند پژوهشگر، درمانگر، مدرس، مشاور، ارزیاب و مدیر عمل می‌کنند. برای حفظ اعتماد عمومی، روان‌شناسان موظف‌اند همواره رفتار اخلاقی در پیش گیرند، در عملکرد خود شفاف باشند و آگاهی اخلاقی را در میان دانشجویان، کارآموزان و همکاران ترویج دهند.
اصول کلی
این آیین‌نامه مجموعه‌ای از قواعد الزام‌آور را برای رفتار حرفه‌ای روان‌شناسان تعیین می‌کند که حوزه‌های زیر را در بر می‌گیرد:
حوزه اجرا و ضمانت اجرا
رعایت این آیین‌نامه برای تمامی روان‌شناسان عضو APA الزامی است و تخطی از آن می‌تواند منجر به پیگرد یا اعمال محدودیت‌های حرفه‌ای شود. گرچه این کد اخلاقی اساس مسئولیت مدنی یا حقوقی محسوب نمی‌شود، اما چارچوبی معتبر برای رفتار حرفه‌ای فراهم می‌آورد. در مواردی که الزامات اخلاقی فراتر از قوانین موجود باشند، روان‌شناسان موظف‌اند معیارهای اخلاقی بالاتر را رعایت کنند و همواره اصول بنیادین حقوق بشر را در تصمیم‌گیری‌های حرفه‌ای خود در نظر گیرند.
مقدمه
آیین‌نامه اخلاقی APA شامل یک مقدمه، پیش‌گفتار، پنج اصل کلی(A تا E ) و مجموعه‌ای از استانداردهای اخلاقی الزام‌آور است. اصول کلی، ارزش‌ها و آرمان‌های حرفه‌ای همچون نیکوکاری، مسئولیت‌پذیری، صداقت، عدالت و احترام به حقوق و کرامت انسانی را تبیین می‌کنند؛ در حالی‌که استانداردها، قواعد مشخص و لازم‌الاجرایی برای رفتار حرفه‌ای روان‌شناسان ارائه می‌دهند. این آیین‌نامه در تمامی زمینه‌های علمی، آموزشی و حرفه‌ای روان‌شناسان، از جمله پژوهش، درمان، آموزش، مشاوره، سیاست‌گذاری و خدمات عمومی، چه به صورت حضوری و چه در بسترهای الکترونیک، کاربرد دارد.
پیش‌گفتار
روان‌شناسان متعهدند که دانش علمی و حرفه‌ای در زمینه رفتار انسان را ارتقا دهند، به بهبود کیفیت زندگی افراد و جامعه یاری رسانند و از حقوق انسانی و مدنی پاسداری کنند. آنان در نقش‌های متنوعی مانند پژوهشگر، درمانگر، مدرس، مشاور، ارزیاب و مدیر عمل می‌کنند. برای حفظ اعتماد عمومی، روان‌شناسان موظف‌اند همواره رفتار اخلاقی در پیش گیرند، در عملکرد خود شفاف باشند و آگاهی اخلاقی را در میان دانشجویان، کارآموزان و همکاران ترویج دهند.
اصول کلی
- اصل A: نیکوکاری و پرهیز از آسیب – تلاش برای ارتقای رفاه افراد و پرهیز از هرگونه آسیب در فعالیت‌های حرفه‌ای، از جمله پژوهش‌های انسانی و حیوانی.
- اصل B: وفاداری و مسئولیت‌پذیری – ایجاد روابط مبتنی بر اعتماد، پذیرش مسئولیت حرفه‌ای، مدیریت تعارض منافع و پاسخ‌گویی نسبت به اقدامات خود.
- اصل C: صداقت – پایبندی به دقت، حقیقت‌گویی و شفافیت در علم، آموزش و عمل؛ پرهیز از فریب، تقلب و تحریف.
- اصل D: عدالت – تضمین برابری و انصاف در دسترسی به دانش و خدمات روان‌شناسی و اجتناب از تبعیض یا سوگیری.
- اصل E: احترام به حقوق و کرامت انسانی – حفظ حریم خصوصی، محرمانگی، خودمختاری و تنوع فرهنگی و اجتماعی، و ارائه حمایت‌های ویژه به گروه‌های آسیب‌پذیر.
این آیین‌نامه مجموعه‌ای از قواعد الزام‌آور را برای رفتار حرفه‌ای روان‌شناسان تعیین می‌کند که حوزه‌های زیر را در بر می‌گیرد:
- حل مسائل اخلاقی: اصلاح یا گزارش موارد سوءاستفاده یا تخلفات و همکاری با کمیته‌های اخلاقی.
- صلاحیت حرفه‌ای: ارائه خدمات و پژوهش صرفاً در محدوده تخصص و آموزش، همراه با ارتقای مداوم دانش و مهارت.
- روابط انسانی: پرهیز از تبعیض، آزار، استثمار و تعارض منافع؛ کسب رضایت آگاهانه در تمامی تعاملات حرفه‌ای.
- حریم خصوصی و محرمانگی: حفاظت از اطلاعات حساس، اطلاع‌رسانی در مورد محدودیت‌های محرمانگی و مدیریت صحیح داده‌ها.
- پژوهش و انتشار: اخذ مجوز نهادی، کسب رضایت آگاهانه، اجتناب از فریب غیرموجه، رعایت اصول انسانی در پژوهش‌های حیوانی، خودداری از سرقت علمی و گزارش‌دهی دقیق یافته‌ها.
- آموزش و کارورزی: ارائه اطلاعات درست و کامل، ارزیابی عادلانه و هدایت مناسب کارآموزان و دانشجویان.
- ارزیابی روانشناختی: استفاده از روش‌های معتبر و پایا، اخذ رضایت آگاهانه، تفسیر دقیق نتایج و حفظ امنیت آزمون‌ها.
- درمان: کسب رضایت آگاهانه، شفاف‌سازی نقش‌ها در درمان‌های خانوادگی یا گروهی، پرهیز از روابط استثماری یا جنسی، و خاتمه مسئولانه خدمات درمانی.
حوزه اجرا و ضمانت اجرا
رعایت این آیین‌نامه برای تمامی روان‌شناسان عضو APA الزامی است و تخطی از آن می‌تواند منجر به پیگرد یا اعمال محدودیت‌های حرفه‌ای شود. گرچه این کد اخلاقی اساس مسئولیت مدنی یا حقوقی محسوب نمی‌شود، اما چارچوبی معتبر برای رفتار حرفه‌ای فراهم می‌آورد. در مواردی که الزامات اخلاقی فراتر از قوانین موجود باشند، روان‌شناسان موظف‌اند معیارهای اخلاقی بالاتر را رعایت کنند و همواره اصول بنیادین حقوق بشر را در تصمیم‌گیری‌های حرفه‌ای خود در نظر گیرند.
دفعات مشاهده: 38 بار | دفعات چاپ: 11 بار | دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
