اصول اخلاقی پژوهش‌های پزشکی

 | تاریخ ارسال: 1404/6/5 | 
نشریه تحقیقات سلامت در جامعه وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مازندران متعهد است تمام پژوهش‌های انسانی منتشره را مطابق با بیانیه هلسینکیِ انجمن جهانی پزشکان (WMA) و آخرین اصلاحات آن اجرا و ارزیابی کند. هیچ الزام ملی یا بین‌المللی نباید سطح حفاظتی پیش‌بینی‌شده برای شرکت‌کنندگان را کاهش دهد (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. دامنه و تعهدات کلیدی
  • هدف اصلی پژوهش پزشکی، تولید دانش برای ارتقای سلامت فردی و عمومی است؛ با این حال حقوق و منافع شرکت‌کننده بر هر هدف علمی مقدم است (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  • رعایت اصول اخلاقی در همه شرایط از جمله اضطرارهای سلامت عمومی الزامی است (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  • پژوهش باید توسط افراد یا تیم‌های دارای صلاحیت علمی و اخلاقی، با یکپارچگی علمی و بدون ارتکاب سوءرفتار انجام شود (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. مشارکت جامعه و عدالت
  • پیش، حین و پس از پژوهش، باید تعامل معنادار با شرکت‌کنندگان بالقوه، شرکت‌کنندگان و جوامع ایشان برقرار باشد تا اولویت‌ها، ارزش‌ها و نیازها در طراحی و اجرای پژوهش انعکاس یابد (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  • گروه‌ها و جوامع کمترنمایان باید امکان مشارکت عادلانه داشته باشند؛ در عین حال، شمول افراد/گروه‌های دارای آسیب‌پذیری بیشتر فقط وقتی موجه است که پاسخگوی نیازهای سلامت آنان باشد و بدون آن، نابرابری‌ها تداوم یابد. (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. پایداری محیط‌زیستی
  • طراحی و اجرای پژوهش باید آسیب به محیط‌زیست را به حداقل رسانده و به پایداری توجه کند (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. سنجش منافع/مخاطرات و توقف مطالعه
  • آغاز پژوهش فقط وقتی مجاز است که اهمیت هدف پژوهش از مخاطرات و بار وارد بر شرکت‌کنندگان بیشتر باشد؛ مخاطرات باید پیوسته پایش و مستندسازی شوند و در صورت نامتوازن شدن کفه زیان/فایده، پژوهش تعدیل یا متوقف گردد (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. الزامات علمی و پروتکل
  • پژوهش باید از نظر علمی استوار و دقیق باشد، بر دانش موجود، مرور نظام‌مند منابع، و حسب مورد بر مطالعات آزمایشگاهی/حیوانی مبتنی باشد و از اتلاف پژوهشی پیشگیری کند (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  • پروتکل پژوهش باید اهداف، روش‌ها، منافع مورد انتظار، مخاطرات و بارها، صلاحیت مجری، منابع مالی، تعارض منافع، تدابیر حفظ حریم خصوصی/محرمانگی، مشوق‌ها، تأمین درمان/جبران خسارت در صورت آسیب ودر کارآزمایی‌هاتدارکات پس‌آزمون را روشن کند. (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. کمیته‌های اخلاق پژوهش
  • پیش از شروع، پروتکل باید در کمیته اخلاق مستقل، شفاف و مجهز بررسی و تصویب شود و امکان پایش و تعلیق مطالعه توسط کمیته فراهم باشد. در پژوهش‌های بین‌المللی، تصویب در هر دو کشورِ حامی و میزبان الزامی است.
  • کمیته باید آشنا به بافت و ملاحظات محلی بوده و دست‌کم یک عضو عمومی داشته باشد (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. حریم خصوصی و محرمانگی
  • حفظ حریم خصوصی و محرمانگی اطلاعات شخصی در تمام مراحل الزامی است. (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. رضایت آزاد و آگاهانه
  • مشارکت افراد توانای رضایت‌دهی باید داوطلبانه باشد. اطلاعات باید به زبان ساده شامل هدف، روش، منافع، مخاطرات/بارها، صلاحیت مجری، منابع مالی، تعارض منافع، تدابیر محرمانگی، مشوق‌ها و تدارک جبران خسارت در صورت آسیب ارائه شود؛ سپس رضایت آزاد به‌صورت مکتوب یا الکترونیک اخذ و ثبت می‌گردد.
  • در روابط وابستگی (مثلاً بیمارپزشک)، اخذ رضایت باید توسط فرد مستقلی انجام شود. برای افراد ناتوان از رضایت‌دهی، رضایت از نماینده قانونیبا لحاظ ترجیحات قبلی فرداخذ می‌شود.
  • به همه شرکت‌کنندگان باید گزینه آگاهی از نتایج کلی مطالعه پیشنهاد شود. (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. ثبت، انتشار و انتشار نتایج
  • تمام پژوهش‌های انسانی باید پیش از ورود نخستین شرکت‌کننده در یک پایگاه عمومی و در دسترس ثبت شوند.
  • نتایجاعم از مثبت، منفی یا نامشخصباید شفافانه انتشار یابد و گزارش شود. (ارجاع به استانداردهای نشریه برای گزارش‌دهی) (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. مداخلات اثبات‌نشده در عمل بالینی
  • اگر در شرایط استثنایی، برای نجات جان/کاهش رنج و عدم امکان ورود به کارآزمایی، مداخله‌ای اثبات‌نشده به‌کار رود، باید پس از اخذ نظر خبرگان و رضایت آگاهانه انجام، سپس در قالب پژوهش ارزیابی و داده‌ها به‌طور مناسب ثبت و به اشتراک گذاشته شود؛ این مسیر نباید موجب دور زدن حفاظت‌های اخلاقی شود.
  1. پژوهش چندکشوری و هنجارهای حقوقی
  • پژوهشگران باید هنجارها و مقررات اخلاقی/حقوقی کشور مبدأ پژوهش و کشور/کشورهای محل اجرا را همراه با هنجارهای بین‌المللی در نظر بگیرند؛ اما هیچ‌کدام نباید سطح حفاظت از شرکت‌کنندگان را کاهش دهد. (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)
  1. جبران خسارت و حمایت از شرکت‌کنندگان
  • جبران و درمان مناسب برای شرکت‌کنندگانی که در نتیجه مشارکت دچار آسیب می‌شوند باید تضمین گردد (و در پروتکل توضیح داده شود) (بیانیه هلسینکی، ۲۰۲۴)

یادداشت‌های اجرایی برای نشریه

  • درج شماره گواهی کمیته اخلاق، ثبت کارآزمایی و گزاره رضایت آگاهانه در بخش «روش‌ها» الزامی است. (هم‌راستا با مواد ثبت و رضایت.)
  • برای پژوهش‌های جامعه‌محور، شواهد تعامل معنادار با جامعه (جلسات هم‌اندیشی، مشارکت در طراحی، بازخورد نتایج) درخواست می‌شود.
  • مطالعات باید ارزیابی محیط‌زیستی متناسب (در حد اظهارنامه کوتاه) ارائه دهن


سیاست‌های ملی نشریه در حوزه اخلاق پژوهش در مطالعات پزشکی

جهت مطالعه بیشتر به این لینک و جهت مطالعه این راهنماها به روی لینک هر راهنما کلیک نمایید:
راهنماهای عمومی اخلاق در پژوهش‌های علوم پزشکی دارای آزمودنی انسانی (کدهای ۳۱ گانه)
راهنمای اخلاقی کارآزمایی‌های بالینی
راهنمای اخلاقی پژوهش بر گامت و رویان
راهنمای اخلاقی پژوهش‌های ژنتیک پزشکی
راهنمای اخلاقی پژوهش با سلول‌های بنیادی
راهنمای اخلاقی پژوهش بر روی عضو و بافت انسانی
راهنمای اخلاقی پژوهش بر گروه‌های آسیب‌پذیر
راهنمای اخلاقی پژوهش بر حیوانات آزمایشگاهی
راهنمای اختصاصی پژوهش‌های علوم پزشکی مرتبط با HIV/AIDS
راهنمای کشوری اخلاق در انتشار آثار پژوهشی


 

دفعات مشاهده: 20 بار   |   دفعات چاپ: 3 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 0 بار   |   0 نظر

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله تحقیقات سلامت در جامعه می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of health research in community

Designed & Developed by : Yektaweb